Bozüyük’ten çıkan tarihi eserleri Şu başlıklarda toplayabiliriz.

1-Tarih öncesi çağlardan kalma eserler.

Bozüyük tarihini özetlerken belirtmiştim. Küçük höyük kazısında toprak seramik fabrikası temellerinde çıkan eserler. Tunç devrine ait olduğu kazıyı yapan arkeologlar; Dursun Çağlar ve Kıymet Tuna tarafından ifade edilmektedir. Bundan 5000 yıl öncesine ait 150 adet küp mezar ve 50 adet sandık mezar bulunmuştur. İçlerinden 1000 civarınde çeşitli eşyalar çıkmıştır. Eserlerin mahiyeti şöyledir: gaga ağızlı testiler, Seramik kaplar, Kaseler, Çanaklar, Emzikli Kaplar, Bronz İğneler, Altın Kolyeler, Bronz Bilezikler, Pişmiş Toprak Eşyalar, Taş baltalar vesaire.

2-Tarih çağlarına ait eserler.

1. Türkler öncesi

-çeşitli şekillerde müzelere intikal etmiş olan eserler. Lahit kapağı, Vaftis teknesi, Zeus başı, Kapaklı İstavros, Koku şişesi, Kandil, Taş yazıtlar ve ileri roma devrine pişmiş topraktan mezarlar vesaire

- Yeni adliye binası güneyine denk gelen ve çevre çevre yolu kenarında bir kaçtane taş mezar mezar soyguncuları tarafından açılmış. Ancak bir şeyler çıkıp çıkmadığı konusu bilinmiyor.

- Soğuk pınar camisi civarında bir höyük bulunmaktaydı. Demir yolu inşaatı esnasında höyük açılmış, içinden çok sayıda eşyalar çıkmış. Bu eşyalar Almanya Berlin müzesindendir.

- Frikyalılar tarafından şimdiki bozüyük’te kurulmuş tarihi Lamunya şehrinin ihtiyacını karşılamak için yapıldığı tahmin olunan Höyük’ün üst kısmında taş oyma iki sarnıç bulunmaktadır.

1554 yılında bozüyükten geçen Chiselin Busbecq’in yazdığına göre: kışın sarnıçlara kar basılıyormuş oradan kanalla yol kenarına getirilmiş çeşme yapılmış.

Kandilli köyünde Kale kalıntıları, Kozpınar köyünde hisar kalıntısı, Ayvalı köyünde Manastır Kalıntısı, Günyarık köyünde Ören yeri kalıntıları bulunmaktadır.

1. Türkler dönemi

-selçuklulardan kalma eserler;

Bu döneme ait pek eserler yoktur.

Kümbet:

Mimari yapısına bakarak Selçuklular Dönemine ait olduğunu ileri sürenler vardır. Kasımpaşa camisi külliyesine dahil olduğuda söylenir. Çeşitli amaçlarla kullanılmıştır. Şu anda harap bir haldedir, Koruma altındadır. Restüre edilmeyi beklemektedir.

-Osmanlılardan kalma eserler:

a-a- Kasımpaşa Camisi ve İmareti:

Mahiyeti: Bozüyük’ün incisi ve gururudur. İlk devir Osmanlı camilerine benzemektedir. İmaret külliyenin ayakta kalan kısımlarıdır. İkisini birlikte ele almak gerekir.

Cami: Küçük ölçekli ve kare planlıdır. Dıştan dışa 17,15x 17,15 m. Ebadındadır. Duvar kalınlıkları 1,65 metredir. Düzgün kesilmiş kırmızı ve beyaz taşlar kullanılmıştır. Tek kubbelidir.  Yalnız son cemaat yeri üç kubbelidir. Kubbeler kurşunla kaplıdır. Tek minareli ve tek şerefelidir. Sanat değeri her yönü ile çok yüksektir. Mermer ve taş işçiliği ve süslemeleri ile mimari durumu, Çini süslemeleri, Kalem işçiliği, tahta ve sedef işlemeleri ve vitray süslemeler bir birlerini tamamlayan uyumlu renk cümbüşü oluşturmaktadır.

İmaret:  Camini 20 metre batı tarafından bulunmaktadır. 42,15x8,90m. Ebadındadır. Dört kapı ve Üç penceresi vardır. Birde mazgal türü aydınlatma yeri  vardır. Yapının tam orta yerinde sekizgen biçimli aydınlatma feneri bulunmaktadır. Saçak altında beş sıra halinde süsleme elemanı olarak kullanışmıştır.

Gerçek cami ve gerek imater zaman zaman onarım görmüştür.Medresesi hamamı, sübyan mektebi, kervan sarayı, meşruta binaları, orijinal şadırvan ve helaları yok olmuş kısımlarıdır.

Yaptıran kişi:
 Kanuni Sultan Süleyman’ın Rodos seferi esnasında caminin şimdi bulunduğu yer de mola verdiği. Kasım Paşa’nın; savaştan muzaffer dönersek buraya bir cami yaptıracağım dediği ve adağını yerine getirdiği hep anlatılır. Hemen belirtmek istiyorum. Aynı zamanda yaşamış. Vezir olan camiler yaptıran paşanın hangisi olduğu net olarak belli değildir.

Caminin Mimari cami kapısının üzerindeki kitabeden anladığımıza göre 1525’te başlayıp 1528 de bitmiştir. Ancak mimarından adı geçmiyor. Babadan oğla halk söylemi Mimar Sinan yapmıştır denilmekte ise de yapılış tarihi Mimar Sinan2ın Ustası da olan mimar acem olması ihtimali daha yüksektir.

Cami Bozüyük’ün kurulmasına vesile olmuştur. Cami İlk  inşa edildiği 1528 yılında Bozüyük henüz yerleşim yeri değildi. Osmanlı yeni yerleşim yerleri kurmak istedikleri yerlere Külliyeler yaptırmaktaydılar. Kasımpaşa külliyesi içinde Kırklar Medresesi de vardı. Bugünkü mana ile Üniversite kurulmuştu. Etrafına çok sayıda kanun kaçakları haydutlar yerleştirilmişti. Etrafta bulunan Arıklar, Manişar, Aktaydı İçköy gibi yerleşim yerleri de zamanla buraya taşınarak Bozüyük kurulmuş oldu.

Estetiğinden güzelliğinden hiçbir şey kaybetmemiş olan cami Bozüyük’ün incisi ve gururudur. Halen hizmet vermektedir. Zaman zaman bazı onarımlar da görmüştür.

-Devlet demir yolları istasyon binası ve demir yollarına ait kumpanya binası.

bu binalar  demir yolu inşaatı esnasında almanlar tarafından yapılmıştıçKumpanya binaları dört tane idi . Hlen bir tanesi ( Süleyman bey evi) orijinal şekli ile ayaktadır.


Cumhuriyet Dönemi Eserler:

-Atatürk Köşkü
İbrahim bey tarafından Atatürk için muratdere ormanlardında gülalan mevkiinde yaptırılmıştı.

-İbrahim Bey Köşkü
Bozüyük’e batı cihetinden girişte Hyük’ün dibinde bulunmaktadır.

-Atatürk ilk Öğretim Okulu
 Bozüyük’te ilk açılan bir ilk okuldur.

-Köprükü Noman Ağanın evi

Günümüzde çim se iş sendika binası olarak kullanılmaktadır.

-İslam ağanın evi: Bir nolu sağlık ocağının hemen karşısında bulunmaktadır. Restore edilmesi gerekir. Koruma altındadır.

" Bilgiler Bozüyük Belediyesi Resmi İnternet Sitesinden alınmıştır. "